به نام خدا

خواهریِ مادرانه و مادریِ خواهرانه

خواهرانی که در حق کوچکترها مادری می­کنند

نویسنده: محمد جانفشان^*            

در جلسه­های مشاوره، بعضی مواقع با دانش آموزان نوجوانی مواجه می­شویم که اضطراب شدید دارند و مخصوصاً هنگامی که نمره متوسطی می­گیرند سراسیمه به مشاور مراجعه می­کنند و راه چاره می­جویند.

بعد از بررسی شرح حال و مطالعه شرایط خانواده متوجه می شویم که این دانش آموز متعلق به خانواده ای پر اولاد و فرزند آخر خانواده است که به علت مشغله مادر و وظایف سنگین او، نظارت بر کار آموزشی اش، به عهده خواهر دانشجو یا تحصیل کرده اش گذاشته شده و او کنترل دائمی بر درس خواندن و نمرات او را دارد و هرگاه که نمره ی دلخواه خواهر را بدست نیاورد مورد بازخواست حتی تنبیه قرار می گیرد. هنگامیکه بیشتر جستجو می کنیم ملاحظه می شود که این مشکل از دوره تحصیلات ابتدایی این دانش آموز شروع شده و ریشه های اضطراب متعلق به دوره دبستانی دانش آموز است و خواهر این سرزنش ها را به واسطه دلسوزی انجام می داده است. و به اصطلاح در حق برادر خود مادری کرده و با این روش، در دل این نوجوان اضطراب و ترسی از دوره ی کودکی ایجاد شده است. هنگامیکه از مادر او می پرسیم چرا تعلیم و تربیت فرزند خود را به عهده ی خواهر او گذاشته است؟ پاسخ می­دهد که کار خانه و مسئولیت ها زیاد بود و من نمی رسیدم. اینگونه خواهران به خیال خود مادری می کنند اما مادری آنها یک مادری واقعی نیست زیرا مهر مادری و روابط تنگاتنگ با فرزند را نداشته اند و بیشتر مثل مکتب دارهای قدیم با کودک رفتار می کنند و شکایت کودک را نزد پدر و مادر می برند و با تحریک آنها، شرایط نامناسبی را برای کودک ایجاد
می کنند که منجر به اضطرابی دایمی در او می شود که این نوع اضطرابِ کودک را می توان اضطراب خواهرانه نامید.

گاه نیز در جلسات مشاوره با مادرانی مواجه می شویم که به جای مهرورزی و گذشت و تشویق کودک و فعالیت مجدد، او را مورد سرزنش و تنبیه عاطفی قرار داده و شکوه و شکایت نزد همسر خود می برند و او را نیز علیه کودک بر می انگیزند تا کودک را مورد عتاب و خطاب قرار دهد و حتی با پدرانی مواجه شده ایم که از مدرسه تقاضای تنبیه فرزند خود را می کنند و پنداری که در قرن نوزدهم هستیم و آن جمله معروف را به مکتب دار
می گفتند: "استاد! گوشت هایش از شما و استخوان هایش از ما"

خدا را شکر که امروزه بیشتر پدران و مادران به امر محبت نسبت به فرزندان واقفند و سعی می کنند از راه ترغیب و تشویق و جستجوی راه حل برای این گونه موارد از طریق مشاوران کمک بگیرند و آموزش خانواده در جهت درست خود صورت می پذیرد و کمتر خبری از "مادریِ خواهرانه" به معنای گذشته اش، مشاهده می شود.

^* مشاور خانواده